| Artikel uit De Gelderlander van 22-11-2000
'Als kind dacht ik nooit aan doodgaan'
Door NICOLETTE STOEL
LAAG-SOEREN - Kinderlijk en na´ef beleefden twintig kinderen de Tweede Wereldoorlog in Ellecom. Dick Kool verzamelde hun verhalen in het drukwerkje Ellecom zestig jaar na dato.
Een rode multomap met daarin de veelal met de hand geschreven verhalen ligt op de hoek van de salontafel in de woonkamer. Twintig oud-leerlingen van de Christelijke Lagere School in Ellecom gaven gehoor aan de oproep van Dick Kool, zelf oud-leerling, om hun herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog in Ellecom op te schrijven.
Kool zit in een gemakkelijke stoel in zijn woonkamer en bladert in de map met daarin de tientallen vellen met persoonlijke verhalen. Veel herkent hij, maar soms leest hij wat nieuws. 'Ik wist dat een man die ondergronds werk had verricht, was doodgeschoten. Volgens een van de oud-leerlingen was de Duitse commandant die dag niet aanwezig en toen hij van de executie hoorde heeft hij de verantwoordelijken op transport naar het Oostfront gezet', aldus Kool.
Het plan om de herinneringen te verzamelen, kreeg hij een tijdje geleden. Kool: 'Er is niets geschreven over hoe de bevolking van Ellecom de oorlog heeft ervaren. Boeken over Ellecom gaan vooral over het opleidingskamp van de Nederlandse SS op het landgoed Avegoor.'
De inwoner van Laag-Soeren vertelt dat er tegenwoordig mensen zijn die beweren dat Ellecommers niet graag over de oorlog praten. 'Dit wekt bij mij de indruk dat men denkt dat de mensen uit die tijd sympathie hadden voor de Duitsers. Dat is niet waar. De enigen die dat nog weten, zijn de kinderen van toen.'
Evacuatie
Toen hij in het voorjaar hoorde dat op 30 september dit jaar een rełnie zou worden gehouden van zijn lagere school, besloot Kool om 25 oud-leerlingen een brief te schrijven en hun medewerking te vragen. Via de organisatie van de rełnie kwam hij aan de adressen.
Om een lijn te krijgen in de verhalen, vroeg hij om per onderwerp herinneringen op te schrijven. De evacuatie op vrijdag 10 mei 1940, distributie van voedsel, kleding en kolen, herinneringen aan school en het nabijgelegen landgoed Avegoor, waar tijdens de Tweede Wereldoorlog het opleidingskamp van de Nederlandse SS was gevestigd. En uiteraard de Bevrijding.
'Ik was zo nieuwsgierig als de pest wat het resultaat zou zijn. Na veertien dagen liep ik naar de brievenbus met de hoop om een reactie te vangen. De een na de ander kwam langzaamaan binnen. Uiteindelijk heb ik twintig verhalen ontvangen.'
Ook zijn eigen herinneringen schreef hij op. 'Ik was toen tien, twaalf jaar, ging naar school en had een heel beperkte kijk op wat er om me heen gebeurde. Thuis werd nergens over gesproken, dat was te riskant. De kinderen werden dom gehouden. We waren allemaal kinderlijk en zeer na´ef', aldus Kool.
'Het was een spannende tijd. Als je twaalf bent, dan denk je niet dat je dood kan gaan, dat kwam niet in je op', vertelt Kool. 'Ik liep met de argeloosheid van een kind rond op plekken waar andere burgers zich nooit zouden wagen. Als er vliegtuigen bombardementen uitvoerden, ging ik gewoon op de grond liggen en naderhand liep ik weer verder.'
Schreeuwende soldaten
Vlakbij de lagere school in Ellecom werden joden te werk gesteld. Een stel schreeuwende Duitsers stond om de mannen met kaalgeschoren hoofden en een davidsster op de borst heen. De herinnering hieraan roept bij Dick Kool veel woede op. 'Als kind was ik als de dood voor die schreeuwende soldaten. Ze stonden daar met een geweer in de hand op drie meter afstand van de gevangenen te bulderen, terwijl de mannen letterlijk aan handen en voeten gebonden waren. Dat maakte indruk, ja.' Uit de ingezonden brieven blijkt dat veel toenmalige kinderen hier nare herinneringen aan hebben.
Kool zegt niet veel tijd kwijt te zijn geweest met het samenstellen van de verhalen. 'Ik heb een selectie gemaakt van alle informatie, dit laten lezen aan mijn broer en hij heeft wat aanwijzingen gegeven. Dat was eigenlijk alles.' Het eindresultaat wil hij geen boekje noemen. 'Dat is nooit mijn bedoeling geweest. Er zijn al boeken genoeg geschreven. Ik wilde gewoon voor de twintig oud-leerlingen een uitdraai printen en die toesturen. Het is allemaal anders gelopen door een medewerkster van de bibliotheek. Zij stelde voor om het op het internet te zetten.'
De inwoner van Laag-Soeren heeft inmiddels al veel positieve reacties ontvangen. 'Dat is wel leuk. Veel mensen vinden het boeiend en er belde zelfs een onbekende man op voor informatie. De twintig oud-leerlingen ben ik op de rełnie weer tegengekomen. Sommigen vertelden me dat ze nog veel meer wisten, maar dat niet hadden opgeschreven omdat het voor publicatie niet geschikt was. Men wilde sommige herinneringen liever niet rondbazuinen.' |
